Kargo çalışanları, acentelerin yönetimi altında yoğun ve yıpratıcı şartlarda çalıştırıyorlar. Bazen ana şirket işyerini kendisi çalıştırıyor, daha sonra acentelere devrediyor. Ancak çalışma sürekli ana şirketin tabelası ve yönetimi altında sürüyor. İşçiler uzun saatler çalıştırılıyor. İşyerini ana şirketten devir alan bu acenteler, Ticaret Hukuku anlamında bağımsız birer tacir değiller ve bu nedenle Hukuken acente olarak kabul edilmeleri mümkün değil.
Bir çok olayda bu sözde acenteler ticari olarak zor duruma düşüyor ve ana kargo şirketi acenteleri tekrar devir alıyor. Sözde acenteler ticari olarak güçlü ve bağımsız olmadıklarından, çoğu durumda ödeme güçlüğü yaşıyorlar. Bunun sonucu olarak; işçiler fazla çalışma ücretlerini, tatil ücreti gibi haklarını tam olarak alamıyorlar, yıllık izinlerini düzgün kullanamıyorlar.
Bu acentelik sistemi yoluyla ana şirketler, işçi alacaklarına ilişkin bir korunma sağladıklarını düşüyor olabilirler. Ama Yargı ana şirketlerin bu oyununu bozuyor ve acente çalışanı olarak gösterilse dahi işçilerin alacaklarının tamamından ana şirketleri de sorumlu tutuyor. Örnek Yargıtay kararlarını aşağıda sunuyorum:
Y22HD, E.2013/14755, K.2013/15294 T.12/03/2013 ve Y22HD, E.2011/533, K.2013/15301, T.12/03/12/03/2013
"Acentenin tanımından da anlaşılacağı üzere en önemli unsuru ticari mümessil, ticari vekil, satış memuru veya hizmetli gibi tacire bağlı olmamasıdır. Acente kendi faaliyet düzenini, çalışma saatlerini ve zamanını serbestçe tayin edebiliyorsa bağımsız sayılır. Aente, bağımsızlık ilkesi gereği, kural olarak işletmenin masraflarını ve rizikosunu bizzat taşımalı, kendi personelini kendisi tayin etmeli, kendi firmasına ilişkin antetli kağıtları kullanmalı, kendi tircari defterlerini tutmalı, müşterilerini kendisi seçmeli kısaca kendi ticari işletmesini bağımsız bir tacir sıfatılya ilşetmelidir. Bu nedenle müvekkil acenteye faaliyet ve çalışma düzenine ilişkin olarak idari nitelikli emir ve talimat veremez.
Davacı, işverenin şubeleri acenteye çevirdiğini ve şube müdürlüri ile muvazaalı şekilde acente sözleşmeleri imzaladığını ileri sürmektedir;
Dosyadaki bilgi ve belgelere göre acentede kullanılarak tüm araçların davalı şirket tarafından temin edileceği, acentenin kargo taşımacılığına ilişkin davalı tarafça verilen yetki kapsamında hareket edeceği, yönetim hakkının davalı şirkette olduğu, davalı şirket ile davacı arasında yapılan acentelik sözleşmesinin TTK.m. 116'ya uygun olmadığı, gerçekte şube müdürü olan çalışanlara acente sıfatı verilmek sureti ile davalı işverenin işyerindeki faaliyetini sürdürdüğü, acente olarak gösterilen kişinin bağımsız bir tacir sıfatıyla hareket etmediği anlaşılmaktadır."
Y9HD, E.2015/1493, K.2016/11196, T.03/05/2016
"Somut uyuşmazlıkta, mahkemece davalı ...ile bila tarihli imzalanmış acentelik sözleşmesine ile diğer davalı şirket ...arasında Türk Ticaret Kanunu hükümlerine göre acentelik ilişkisi kurulduğu, davalı şirketin yaygın olarak bünyesindeki çalışanlarla acentelik adında bu tip sözleşmeler yaptığı, acentenin kısa bir süre sonra işi bıraktığı ancak davalı kargo şirketinin aynı adreste faaliyet göstermeye devam ettiği, davalılar arasında acentelik sözleşmesinin muvazaalı olduğu kabul edilerek davalı acente ...yönünden açılan davanın husumet nedeniyle reddine karar verilmiş ise de; karar hatalıdır.
Şöyle ki; mahkemece muvazaalı alt işveren ilişkisinde işçinin başlangıçtan beri asıl işverenin işçisi olarak kabulü doğru ise de; muvaaalı alt işveren ilişkisinde, muvazaalı işlemin tarafı olan alt işveren acentenin de işçilik alacaklarından müştereken ve müteselsilen sorumlu tutulması gerekir. Zira kişi kendi muvazaasına dayanamaz. Ayrıca muvazaalı işlem ile alt işveren de işçinin zararına hareket etmiştir. Dolayısıyla asıl işveren ile birlikte müşterekeren ve mütesalsilen sorumluluğuna karar verilmesi gerekir."
Sitemizdeki tüm yazı ve makalelerin telif hakları tarafımıza ait olup, kaynak ve site adresimiz belirtilerek kullanılabilir.
